Obciążenie użytkowe stropu podziemia (stropu terenowego)
W celu określenia dopuszczalnego obciążenia na strop, w pierwszej kolejności należy zastanowić się w jakich warunkach dany element konstrukcyjny będzie pracował, czyli należy przewidzieć jakie sytuacje obliczeniowe mogą wystąpić. W budownictwie ogólnym na stropie terenowym nad garażem podziemnym najczęściej zlokalizowane są: tarasy i ogródki przynależne do mieszkań usytuowanych na parterze, ogólnodostępne chodniki, place zabaw, drogi, parkingi, drzewa, wiaty śmietnikowe i inne budynki techniczne. Czasami należy również uwzględnić obciążenia występujące podczas samej budowy od ciężkiego transportu. Z powyższego wynika, że różnorodność obciążenia może być bardzo duża. Dlatego, aby strop był zaprojektowany optymalnie, czyli bezpiecznie przenosił obciążenia, ale również nie narażał inwestora na nadmierne koszty związane z wykonaniem konstrukcji, należy przede wszystkim przyjąć odpowiednie obciążenia użytkowe. Obciążenie użytkowe można przyjmować jako równomiernie rozłożone na całej powierzchni lub jako skupione. Ze względów praktycznych i łatwości prowadzenia obliczeń, dla stropów terenowych, które z reguły są wykonane jako żelbetowe, dwukierunkowo zbrojone, a na nich zalegają grube warstwy, najczęściej przyjmuje się zastępcze równomiernie rozłożone obciążenie powierzchniowe.
Według obowiązującej normy – Eurokodu, wartości charakterystyczne obciążeń użytkowych można przyjąć:
a) dla terenów, do których nie ma dostępu pojazdów (ogródki, chodniki, place zabaw) – kategoria użytkowania C3, C4, C5 wg tablicy 6.1, czyli powierzchnie, na których mogą gromadzić się ludzie, powierzchnie bez przeszkód utrudniających poruszanie się ludzi, powierzchnie, na których możliwa jest aktywność fizyczna, powierzchnie ogólnie dostępne dla tłumu – zalecane 5.0 kN/m2.
b) dla terenów, do których jest dostęp pojazdów średnich (o masie całkowitej pojazdu na dwóch osiach do 16 ton) – kategoria powierzchni ruchu G wg tablicy 6.8 – 5.0 kN/m2. Dla efektów lokalnych zaleca się przyjąć obciążenie skupione o wartości 90 kN na oś rozdzielone po połowie (po 45 kN) na 2 koła w rozstawie 1.8 m.
Eurokod nie podaje jakie obciążenie należy przyjąć dla pojazdów ciężkich – powyżej 16 ton, czyli np. straży pożarnej, pojazdów typu śmieciarka, betonomieszarek samochodowych. Natomiast w normie niefortunnie podano jako przykład pojazdu średniego wóz straży pożarnej (do 160 kN całkowitego ciężaru pojazdu). Taki zapis może wprowadzać czytelnika normy do błędnego wniosku, że maksymalne obciążenie jakie musi uwzględnić dla stropu ogólnie dostępnego to 5.0 kN/m2.
W przypadku możliwości wjazdu pojazdów ciężkich na strop, zalecamy korzystać z bardziej szczegółowych wytycznych zawartych w wycofanej normie krajowej [3] i z rozporządzenia [4], które streszczono w zakładkach poniżej.
Więcej na temat obc. użytkowych stropów w budynkach wg Eurokodu można znaleźć tutaj.
Według wycofanych norm krajowych wartości charakterystyczne obciążeń użytkowych można przyjąć:
a) dla terenów, do których nie ma dostępu pojazdów (ogródki, chodniki, place zabaw), czyli dla ustrojów konstrukcyjnych przekrywających budowle podziemne przy obciążeniu tłumem ludzi wg tablicy 1 pkt. D6 w normie [2] – min. 5.0 kN/m2.
b) dla terenów, do których jest dostęp pojazdów, obciążenie zróżnicowano w zależności od ich masy wg tablicy 2 w normie [3] (wyciąg pokazano poniżej). Z tablicy wynika, że dla samochodów ciężarowych terenowych (trójosiowych) z ładunkiem o łącznej masie 26.5 tony (265 kN), a do takich można zaliczyć m.in. straż pożarną, pojazdy typu śmieciarka i betonomieszarki samochodowe, należy przyjmować – 15.0 kN/m2.
Z powyższej tabeli wynika, że maksymalne obciążenie od koła może wynieść 50 kN, czyli 100 kN na oś.
Aktualnym dokumentem ustawowym, który definiuje obciążenie od pojazdów ciężkich m.in. straży pożarnej jest Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zapotrzebowania w wodę oraz dróg pożarowych [4].
Według paragrafu 13 pkt. 2:
„W obrębie miasta oraz na terenie działki, na której jest usytuowany obiekt budowlany, o którym mowa w §12 ust. 1 pkt 3 i 4, droga pożarowa powinna umożliwiać przejazd pojazdów o nacisku osi na nawierzchnię jezdni co najmniej 100 kN.”
Analiza stropu od obciążeń pojazdów budowlanych jest bardziej złożona. Na budowie może wystąpić dużo większa różnorodność pojazdów ze względu na ilość osi oraz dopuszczalną masę całkowitą, która może przekraczać 26 ton. Mogą to być m.in. betonomieszarki, wywrotki, dźwigi, podnośniki, pojazdy specjalne. Poza tym często podczas budowy pojazdy takie poruszają się bezpośrednio po stropie, a więc należałoby rozważać pary obciążeń skupionych od każdej z osi lub punktów oparcia łap. Dodatkowo długotrwałość takiego obciążenia z reguły jest większa niż rzadkie oddziaływanie od straży pożarnej czy śmieciarki. W takich sytuacjach należy przeprowadzić indywidualne rozpoznanie w zakresie możliwych obciążeń i ich kombinacji. Najczęściej nie opłaca się projektować stropu na krótki okres budowy od ponadnormatywnych pojazdów, ponieważ łatwiej jest odpowiednio tymczasowo podstemplować płytę.
Betoniarnie używają wiele rodzajów betonomieszarek o różnej pojemności ładunkowej oraz ilości osi. Przykładowe charakterystyki takich pojazdów można znaleźć tutaj.
Najczęściej spotykane betonomieszarki 3 osiowe nie przekraczają dopuszczalnej masy 26,5 tony i 100 kN na oś, co jest zbieżne z wytycznymi wycofanej normy krajowej [3] dla samochodów terenowych trójosiowych.
Podsumowanie:
Dla terenowych stropów podziemia zalecamy przyjmować obciążenie użytkowe jako równomiernie rozłożone o wartości 5.0 kN/m2, ale tylko wówczas, jeżeli występują fizyczne ograniczenia uniemożliwiające dostęp ciężkich pojazdów np. stałe słupki, ścianki oporowe, ciężkie donice czy inne obiekty małej architektury. W pozostałych przypadkach najbezpieczniej przyjmować obciążenie 15.0 kN/m2, a na terenach budowy lub przemysłowych zalecamy przeprowadzać indywidualną analizę możliwych oddziaływań. Do obliczenia ugięcia i zarysowania konstrukcji żelbetowej, które określamy dla długotrwałej części obciążenia, zalecamy przyjmować w obu przypadkach (strop z dostępem pojazdów i bez) wartość nie mniejszą niż 5.0 kN/m2.
Źródło:
- PN-EN 1991-1-1:2004 Eurokod 1. Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-1: Ciężar objętościowy, ciężar własny, obciążenia użytkowe w budynkach. (norma obowiązująca)
- PN-B-02003:1982 Obciążenia budowli. Obciążenia zmienne technologiczne. Podstawowe obciążenia technologiczne i montażowe. (norma wycofana)
- PN-B-02004:1982 Obciążenia budowli. Obciążenia zmienne technologiczne. Obciążenia pojazdami. (norma wycofana)
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zapotrzebowania w wodę oraz dróg pożarowych, Dz. U. 2009 nr 124 poz. 1030.
- Charakterystyka podstawowych samochodów pożarniczych, www.gov.pl.
- Parametry śmieciarki MEDIUM XL-S3, www.ekocel.pl.
- Specyfikacje i dane techniczne betonomieszarek, www.lectura-specs.pl.