Przyczyny uszkodzeń obiektów budowlanych
Poniżej przedstawiono przegląd najczęstszych przyczyn uszkodzeń obiektów budowlanych. Obejmuje on zarówno czynniki związane z błędami projektowymi i wykonawczymi, jak i te wynikające z oddziaływań środowiskowych i eksploatacyjnych.
Błędy projektowe
- niedoszacowanie obciążeń,
- pominięcie istotnych obciążeń np. ciężaru własnego, oddziaływań dynamicznych, obciążeń klimatycznych, termicznych, wyporu wody gruntowej,
- nieuwzględnienie oddziaływania głębokiego wykopu na sąsiednie zabudowania,
- nieuwzględnienie czynników reologicznych jak skurcz, pełzanie, długotrwałości obciążenia,
- błędy w przyjętym schemacie statycznym,
- niewłaściwa geometria i przekroje elementów np. niepoprawnie ukształtowane zbrojenie,
- błędy w wymiarowaniu przekrojów, połączeń,
- nieuwzględnienie wyboczenia, zwichrzenia, skręcania, przebicia,
- dobór niewłaściwych materiałów np. o niedostatecznej wytrzymałości, odporności na korozję, zawilgocenie, ogień,
- niedostateczne rozpoznanie warunków gruntowych,
- błędnie założony poziom wód gruntowych lub nieuwzględnienie jego zmienności,
- niedostosowanie konstrukcji do warunków gruntowo-wodnych,
- brak niezbędnych opisów np. parametrów materiałów oraz sposobu ich zabezpieczenia przed korozją, ogniem, wilgocią, warunkami środowiskowymi,
- brak uwzględnienia wpływu środowiska, pominięcie wpływu agresywnego środowiska na trwałość materiałów,
- brak lub niepoprawne detale np. dozbrojenia otworów, połączenia elementów konstrukcyjnych,
- brak dylatacji konstrukcji,
- przyjęcie zbyt dużych odkształceń, ugięć konstrukcji, nie uwzględniając wrażliwości elementów wykończeniowych, urządzeń np. ścian działowych, obudów gipsowo-kartonowych, wind, suwnic itp.
Błędy wykonawcze
- niedokładne wykonanie np. niedokładne wymiary elementów, brak części łączników, śruby sprężane niedokręcone kluczem dynamometrycznym, niedokładne spawanie, za krótkie przewiązanie elementów murowych,
- niska jakość materiałów, użycie materiałów o gorszych parametrach niż założono w projekcie np. beton lub śruby niższej klasy, zawilgocone, niecertyfikowane drewno,
- niewłaściwa technologia wykonania np. zbyt duże działki robocze przy betonowaniu, nieprawidłowe zagęszczanie betonu, spoina pachwinowa zamiast czołowej,
- wprowadzanie zmian bez uzgodnienia z projektantem np. zakłady prętów zbrojeniowych w niewłaściwych miejscach,
- brak kontroli jakości robót zanikających np. ułożenia zbrojenia, wykonania izolacji przeciwwilgociowej, zagęszczenia gruntu,
- brak zabezpieczenia konstrukcji przed wpływem warunków atmosferycznych w trakcie budowy np. zawilgocenie drewna, wełny mineralnej, zaleganie wody opadowej w kanałach prefabrykowanych płyt stropowych, zalanie deszczem świeżego betonu,
- niewłaściwe składowanie materiałów np. drewno bez przekładek zapewniających cyrkulację powietrza, lub przekładki błędnie ułożone powodując deformacje elementów,
- brak odpowiedniej pielęgnacji wykonanych elementów np. przemrożenie, przesuszenie, wprowadzenie drgań w trakcie wiązania betonu.
Oddziaływania środowiskowe
- korozja konstrukcji z powodu karbonatyzacji betonu, obecności chlorków, wilgoci,
- erozja powierzchni betonu, spowodowana działaniem wody, wiatru, mrozu, soli,
- działanie mrozu, cykle zamrażania i rozmrażania wody w porach materiałów budowlanych prowadzące do ich rozpadu,
- wahania temperatury sezonowe, dobowe powodujące cykliczne skracanie i wydłużanie elementów budynku,
- promieniowanie UV, degradacja materiałów organicznych np. tworzyw sztucznych, drewna pod wpływem promieniowania ultrafioletowego,
- naturalne starzenie się materiałów,
- zanieczyszczenie atmosferyczne, agresywne związki chemiczne w powietrzu, przyspieszające korozję i degradację materiałów,
- zawilgocenie konstrukcji, prowadzące do rozwoju grzybów i pleśni, korozji biologicznej oraz osłabienia struktury materiałów,
- ruchy gruntu, osunięcia, tąpnięcia, trzęsienia ziemi, powodujące uszkodzenia fundamentów i konstrukcji nośnej,
- zmiana warunków gruntowo-wodnych (skurcz, pęcznienie, uplastycznienie gruntu) w poziomie posadowienia np. w wyniku działalności blisko usytuowanych drzew, nieszczelnej instalacji wodno-kanalizacyjnej, zrzutu wody opadowej z dachu blisko budynku.
Oddziaływania ekploatacyjne
- przeciążenie, przekroczenie dopuszczalnych obciążeń, miejscowy docisk, obciążenie wyjątkowe np. lokalne przeciążenie dachu w wyniku niepoprawnego odśnieżania, uderzenie pojazdem,
- zmiany w użytkowaniu np. zmiana przeznaczenia budynku prowadząca do zwiększenia obciążeń lub zmiany warunków środowiskowych,
- obciążenia dynamiczne, wibracje od maszyn, urządzeń lub ruchu ulicznego, powodujące np. zmęczenie materiału, uplastycznienie gruntu, wzrost sił wewnętrznych w konstrukcji,
- uszkodzenia mechaniczne np. uszkodzenia spowodowane uderzeniem, wybuchem,
- brak konserwacji i napraw np. brak czyszczenia odpływów dachowych,
- pożar i czynności gaśnicze, wysoka temperatura podczas pożaru, ale także szok termiczny lub zalanie w wyniku jego gaszenia, mogą powodować osłabienie materiałów, przeciążenie konstrukcji,
- wandalizm, celowe uszkodzenie konstrukcji.